De anatomische les

Toen ik gisteravond onderuit op mijn ergonomisch comfortabele zetel naar Rembrandt fecit 1669 zat te kijken, veerde ik even op bij het moment dat er iemand werd opgehangen.
Deze film over de bekendste Nederlander gemaakt door Jos Stelling schetst in clair obscure en bijna zonder woorden een cinematografisch portret van de 17e eeuwse meester.
De camera laat bijna anderhalf uur plaatjes zien die op zijn schilderijen lijken.
Het verhaal wordt op deze wijze verteld, er is amper tekst aanwezig, de regisseur is een beeldkunstenaar.
Ik was dan ook verbaasd om vanmorgen in de behandelkamer van de controlerende chirurg de “Anatomische les” van Rembrandt te zien hangen.
Het lijk van de gehangene, opgebaard temidden van de doctoren, die wonderwel meer aandacht hebben voor andere zaken dan het tentoongestelde object.
Of heeft de schilder bewust gekozen voor al die verschillende kijkrichtingen?
Een ding is zeker, het is geen momentopname of foto, er is meer.
De kunstenaar neemt de opdrachtgevers op de korrel. Laat de onverschilligheid ten aanzien van het leven genadeloos zien. De mannen gekleed in vol ornaat van hun stand, zo ga je toch niet naar een les. Naderhand gearrangeerd, niet geposeerd, de vrijheid van de maker, die hier bewust zijn stempel drukt op het kunstwerk.
Heerlijk moet dat gevoel geweest zijn van meester Rembrandt om die mannen achteraf eens flink te pakken. En dat eeuwenlang gezien wordt, door de hele wereld, niet alleen op tentoonstellingen en boeken, maar ook op internet.
Je kunt inzoomen op details, genadeloos, zoals zij de gehangene hebben gefileerd.
Rembrandt is still alive, but not kicking.